قالیشویی کسری : فرش دستباف یکی از صنایع دستی ارزشمند ایرانی است که به دلیل زیبایی، ظرافت و کیفیت بالای خود، از دیرباز مورد توجه مردم سراسر جهان بوده است. یکی از مهم‌ترین عوامل تعیین‌کننده کیفیت و ارزش یک فرش دستباف، نوع گره‌ای است که در بافت آن به کار رفته است. در این مقاله، به معرفی انواع گره در فرش دستبافت می‌پردازیم.
انواع گره در فرش دستبافت
به طور کلی، دو نوع گره اصلی در فرش دستبافت وجود دارد:
- گره ترکی
- گره فارسی
گره ترکی
گره ترکی پرکاربردترین نوع گره در فرش دستباف است که در اکثر مناطق ایران از جمله تبریز، کاشان، مشهد، و کرمان استفاده می‌شود. در این نوع گره، نخ خامه به دور دو تار چله بافته شده، یک بار از زیر و یک بار از رو عبور می‌کند و سپس دو سر آن به هم گره می‌خورد.
مزایا:
- پرز بیشتری دارد
- از نظر ضخامت و استحکام، برتری دارد
- سرعت بافت آن بیشتر است
معایب:
- از نظر ظرافت، کمتر برتری دارد
کلیک کنید: روش های پاک کردن لکه خون از روی مبل
گره فارسی
گره فارسی در مناطقی از ایران مانند اصفهان، یزد، و شیراز استفاده می‌شود. در این نوع گره، نخ خامه به دور یک تار چله بافته شده، یک بار از زیر و یک بار از رو عبور می‌کند و سپس دو سر آن به هم گره می‌خورد.
مزایا:
- از نظر ظرافت، برتری دارد
- قیمت کمتری دارد
معایب:
- پرز کمتری دارد
- از نظر ضخامت و استحکام، کمتر برتری دارد
- سرعت بافت آن کمتر است
مقایسه گره ترکی و فارسی
گره ترکی و فارسی از نظر تعداد گره در هر رج، تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند. در یک رج فرش با گره ترکی، دو گره وجود دارد، در حالی که در یک رج فرش با گره فارسی، یک گره وجود دارد. این امر باعث می‌شود که فرشهای بافته شده با گره ترکی، پرز بیشتری داشته باشند و از نظر ضخامت و استحکام، نسبت به فرشهای بافته شده با گره فارسی، برتری داشته باشند.
سایر انواع گره در فرش دستبافت
علاوه بر گره ترکی و فارسی، انواع دیگری از گره نیز در فرش دستبافت استفاده می‌شود که عبارتند از:
- گره تقلبی
- گره دو رنگ
- گره هنری
گره تقلبی
گره تقلبی در برخی از فرشهای دستبافت استفاده می‌شود تا سرعت بافت فرش افزایش یابد. این نوع گره، از یک نخ خامه تشکیل شده است که به دور یک تار چله بافته شده، یک بار از زیر و یک بار از رو عبور می‌کند، اما گره نمی‌خورد.
مزایا:
- سرعت بافت آن بیشتر است
معایب:
- از نظر کیفیت، کمتر برتری دارد
- در برخی موارد، قابل تشخیص است
نحوه تشخیص گره تقلبی
گره تقلبی در برخی از فرشهای دستبافت استفاده می‌شود تا سرعت بافت فرش افزایش یابد. این نوع گره، از یک نخ خامه تشکیل شده است که به دور یک تار چله بافته شده، یک بار از زیر و یک بار از رو عبور می‌کند، اما گره نمی‌خورد.
برای تشخیص گره تقلبی، می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:
- با دقت به فرش نگاه کنید: اگر گره‌ها به صورت نامنظم و غیرعادی به نظر برسند، احتمالاً تقلبی هستند.
- به پشت فرش نگاه کنید: گره‌های تقلبی معمولاً در پشت فرش به صورت برجسته دیده می‌شوند.
- به نخ خامه‌ها نگاه کنید: نخ خامه‌های گره تقلبی معمولاً ضخیم‌تر از نخ خامه‌های گره واقعی هستند.
گره دو رنگ
گره دو رنگ در برخی از فرشهای دستبافت استفاده می‌شود تا طرح و نقش فرش، برجسته‌تر به نظر برسد. این نوع گره، از دو رنگ نخ خامه استفاده می‌شود که به صورت متناوب به دور چله‌ها گره می‌خورد.
مزایا:
- طرح و نقش فرش را برجسته‌تر می‌کند
معایب:
- از نظر کیفیت، کمتر برتری دارد
- قیمت بیشتر دارد
گره هنری
گره هنری در برخی از فرشهای دستبافت استفاده می‌شود تا طرح و نقش فرش، خلاقانه‌تر و زیباتر به نظر برسد. این نوع گره، از روش‌های مختلفی برای گره زدن نخ خامه استفاده می‌شود که باعث ایجاد طرح‌ها و نقوش منحصربه‌فرد می‌شود.
مزایا:
- طرح و نقش فرش را خلاقانه‌تر و زیباتر می‌کند
معایب:
- از نظر کیفیت، کمتر برتری دارد
- قیمت بیشتر دارد
نکاتی برای خرید فرش دستباف
- نوع گره: همانطور که گفته شد، نوع گره یکی از مهم‌ترین عوامل تعیین‌کننده کیفیت و ارزش یک فرش دستباف است. با شناخت انواع گره، می‌توانید فرشهای دستباف باکیفیت‌تری را خریداری کنید.
- تراکم گره: تراکم گره در فرش دستباف، به تعداد گره‌ها در هر متر مربع فرش گفته می‌شود. هرچه تراکم گره بیشتر باشد، فرش مرغوب‌تر و باکیفیت‌تر خواهد بود.
- ارتفاع پرز: ارتفاع پرز در فرش دستباف، به بلندی نخ‌های پرز فرش گفته می‌شود. فرش‌هایی با پرز بلند، نرم‌تر و راحت‌تر هستند.
- طرح و نقش: طرح و نقش فرش، یکی از عوامل مهم در زیبایی و ارزش فرش است. با توجه به سلیقه خود، فرشی با طرح و نقش مورد نظر را انتخاب کنید.
- رنگبندی: رنگبندی فرش، یکی دیگر از عوامل مهم در زیبایی و ارزش فرش است. با توجه به دکوراسیون منزل خود، فرشی با رنگبندی مناسب را انتخاب کنید.
| نوع گره | توضیحات | مزایا | معایب |
| گره ترکی | رایج ترین نوع گره در فرش دستباف است. در این نوع گره، یک نخ خامه از زیر و رو عبور می کند و سپس دو سر آن گره می خورد. | * پرز بیشتری دارد * از نظر ضخامت و استحکام، برتری دارد * سرعت بافت آن بیشتر است | * از نظر ظرافت، کمتر برتری دارد |
| گره فارسی | از نظر ظرافت برتری دارد. در این نوع گره، یک نخ خامه از زیر و رو عبور می کند و سپس دو سر آن گره می خورد. | * از نظر ظرافت، برتری دارد * قیمت کمتری دارد | * پرز کمتری دارد * از نظر ضخامت و استحکام، کمتر برتری دارد * سرعت بافت آن کمتر است |
| گره تقلبی | از یک نخ خامه تشکیل شده است که به دور یک تار چله بافته شده، یک بار از زیر و یک بار از رو عبور می کند، اما گره نمی خورد. این نوع گره برای سرعت بخشیدن به روند بافت فرش استفاده می شود. | * سرعت بافت آن بیشتر است | * از نظر کیفیت، کمتر برتری دارد * در برخی موارد، قابل تشخیص است |
| گره دو رنگ | از دو رنگ نخ خامه استفاده می شود که به صورت متناوب به دور چله ها گره می خورد. این نوع گره، باعث برجسته تر شدن طرح و نقش فرش می شود. | * طرح و نقش فرش را برجسته تر می کند | * از نظر کیفیت، کمتر برتری دارد * قیمت بیشتر دارد |
| گره هنری | از روش های مختلفی برای گره زدن نخ خامه استفاده می شود که باعث ایجاد طرح ها و نقوش منحصربه فرد می شود. این نوع گره، از نظر ظرافت و زیبایی برتری دارد. | * طرح و نقش فرش را خلاقانه تر و زیباتر می کند | * از نظر کیفیت، کمتر برتری دارد * قیمت بیشتر دارد |
نتیجه‌گیری
نوع گره یکی از مهم‌ترین عوامل تعیین‌کننده کیفیت و ارزش یک فرش دستباف است. با شناخت انواع گره، می‌توانید فرشهای دستباف باکیفیت‌تری را خریداری کنید. همچنین، می‌توانید با توجه به نیاز و سلیقه خود، نوع گره مورد نظر را انتخاب کنید.
